Żywot Pana Jezu Krysta

W tym artykule omówimy Żywot Pana Jezu Krysta, temat niezwykle istotny dzisiaj, który wywołał szeroką debatę w różnych obszarach. Żywot Pana Jezu Krysta to złożony temat, który przyciągnął uwagę ekspertów, naukowców, a nawet ogółu społeczeństwa, ze względu na jego wpływ na społeczeństwo. W tym kontekście Żywot Pana Jezu Krysta zostanie szczegółowo przeanalizowany, badając jego różne aspekty, ewolucję w czasie i wpływ, jaki ma na życie ludzi. Ponadto omówione zostaną różne punkty widzenia dotyczące Żywot Pana Jezu Krysta, aby zaoferować kompleksowe spojrzenie na ten temat i zachęcić do wzbogacającej debaty.

Żywot wszechmocnego syna bożego, Pana Jezu Krysta, stworzyciela i Zbawiciela stworzenia wszytkiego
Ilustracja
Strona tytułowa
Autor

Baltazar Opec

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Kraków

Język

polski

Data wydania

1522

Wydawca

Hieronim Wietor

Żywot wszechmocnego syna bożego, Pana Jezu Krysta, stworzyciela i Zbawiciela stworzenia wszytkiego – utwór narracyjny prozą Baltazara Opeca w języku polskim, wydany po raz pierwszy w 1522 w Krakowie przez Hieronima Wietora.

Opis dzieła

Pełny tytuł dzieła to: Żywot wszechmocnego syna bożego, Pana Jezu Krysta, stworzyciela i Zbawiciela stworzenia wszytkiego. Wedle ewanielist świętych, z rozmyślanim nabożnym doktorów Świętego Pisma ogarniony. Item Modlitwy rozkoszne przy umęczeniu Bożym nowo są przyłożony.

Utwór w zasadniczej części jest swobodnym przekładem powstałego w XIII w. dzieła Meditationes vitae Christi autorstwa Joannesa de Caulibus. Meditationes są kompilacją różnych źródeł, m.in. traktatu pasyjnego św. Bonawentury. Oprócz tego Opec wykorzystał też inne pieśni i utwory apokryficzne (w tym prawdopodobnie Rozmyślanie przemyskie).

Żywot opisuje dzieje Maryi od urodzenia, następnie wspólne losy z Jezusem, rozbudowaną historię pasyjną, aż do zaśnięcia i wniebowzięcia Maryi. Część faktów zaczerpnięta jest z Nowego Testamentu. Zostały one uzupełnione wątkami apokryficznymi.

Wydania

Żywot jest jedną z najstarszych książek wydanych w języku polskim. Ukazała się dwukrotnie w 1522, następnie w 1538 i 1541. Dzieło cieszyło się dużą popularnością. W sumie wyszło ponad 40 jego wydań.

Pierwsze wydanie z 1522 ozdobione było drzeworytami Hansa Schäufeleina. Poprzedzone zostało przedmową Wietora, zawierającą m.in. deklarację publikowania dzieł w języku polskim. W książce znalazły się też dwa wierszowane utwory w formie wypowiedzi Marii (Napominanie Naświętszej Maryjej Matuchny Bożej do krześcijanina wiernego) i Syna (Wtore napominanie Pana Jezusowe do człowieka wszelkiego), autorstwa Hieronima Spiczyńskiego oraz poemat Jana z Koszyczek o życiu Zbawiciela (Pokorne wspomnienie żywota Pana Jezusowego). Wewnątrz samego dzieła zawarte są utwory poetyckie, prawdopodobnie autorstwa Opeca. Dwa z nich to przekłady łacińskich pieśni bożonarodzeniowych (Wesoły nam dzień nastał, / narodzenia, Z Bożego Narodzenia). Dwie pozostałe, również bożonarodzeniowe, odbiegają charakterem od innych pieśni w języku polskim (Nabożna rozmowa świętego Biernata z Panem Jezusem, Nabożne i rozkoszne tolenie… Pana Jezusa).

Drugie wydanie z 1522 ukazało się nakładem Jana Hallera. Poprzedzone zostało przedmową Jana Maleckiego, uzupełnioną krótkimi wierszami (Ku czcicielowi oraz rozpoczynający się incipitem Śmierć Krystowę, śmierć swą zawżdy). W tekście dzieła oprócz wierszy bożonarodzeniowych z pierwszego wydania znalazły się pieśni kościelne: Krystus już zmartwychwstał, Trzy Maryje poszły, Ukazał się Maryi, Wesoły nam dzien nastał, Dzięki już wszytcy oddajmy Panu Bogu, Zawitaj k nam, Duchu święty, Zdrowaś, gwiazdo morska, Duchu Święty, raczyż przyjdź k nam, Krzyżu wierny i wyborny, Idą krolewskie proporce.

Do czasów współczesnych zachowało się kilka egzemplarzy dzieła[1]. Jeden z nich, będący częścią zbiorów dawnej Biblioteki Ordynacji Zamojskiej, jest obecnie własnością Biblioteki Narodowej[1]. Od 2024 prezentowany jest na wystawie w Pałacu Rzeczypospolitej[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Pałac Rzeczypospolitej 2024 ↓, s. 42.

Bibliografia

  • Teresa Michałowska: Literatura polskiego średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 901–902. ISBN 978-83-01-16675-5.
  • Jerzy Ziomek: Renesans. Wyd. XI – 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 133–134, 526, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13843-1.
  • Baltazar Opec. Żywot Pana Jezu Krysta. Wydali i wstępami opatrzyli Wiesław Wydra i Rafał Wójcik, wstęp ikonograficzny Katarzyna Krzak-Weiss. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014. ISBN 978-83-232-2788-5.
  • Rafał Wójcik, The Polish Version of the Meditaciones vite Christi by Baltazar Opec, Pursuing a New Order, vol. 1: Religious Education In Late Medieval Central and Eastern Central Europe, ed. by Pavliná Rychterová. With the collaboration of Julian Ecker, Turnhout: Brepols, 2018, s. 193-211. Seria: The Medieval Translator, vol. 17.1. ISBN 978-2-503-58180-4.
  • Pałac Rzeczypospolitej. Trzy razy otwierana. Najcenniejsze zbiory Biblioteki Narodowej w Pałacu Rzeczypospolitej. Tomasz Makowski (oprac.), Patryk Sapała (współprac.). Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2024.

Linki zewnętrzne